Według szacunków jego kandydaturę poparło 103 kardynałów na 111 głosujących. Trwający 9666 dni pontyfikat uznawany jest za jeden z najdłuższych w historii Kościoła. Urodził się w Wadowicach 18 maja 1920 roku i tu się wychował spędzając pierwsze 18 lat lat swojego życia.  Papież zmarł 2 kwietnia 2005 roku. Pogrzeb Jana Pawła II odbył się 8 kwietnia 2005 r.

Po śmierci papieża zaczęto dodawać mu nowy przydomek, nazywając go Janem Pawłem Wielkim. 1 maja 2011, w Święto Miłosierdzia Bożego, podczas uroczystej mszy świętej na placu św. Piotra w Rzymie, papież Benedykt XVI dokonał beatyfikacji polskiego papieża. 27 kwietnia 2014 polski papież został ogłoszony świętym i włączony w poczet świętych Kościoła katolickiego.

Nowy papież, pochodzący zza "żelaznej kurtyny" wzbudził ogromne zainteresowanie mediów i polityków na całym świecie oraz życzliwość zwykłych ludzi. Już w pierwszym przemówieniu, zaraz po wyborze, zwrócił się do wiernych, nie po łacinie, jak to było dotychczas zwyczajem papieskim, lecz po włosku, mówiąc prostym i zrozumiałym językiem.

Przesłaniem pontyfikatu Jana Pawła II stały się słowa wygłoszone w homilii podczas mszy inauguracyjnej, odprawionej 22 października 1978 roku: "Nie lękajcie się! Otwórzcie drzwi Chrystusowi!"

Jan Paweł II wywarł szczególny wpływ na losy Kościoła i całego świata, między innymi przyczynił się do upadku komunizmu. Angażował się w działania na rzecz porozumienia między wyznawcami chrześcijaństwa, judaizmu oraz islamu.

Był pierwszym papieżem, który odwiedził kościół protestancki oraz synagogę, a także rozpoczął publiczny dialog z muzułmanami.

Po trwającym 1500 lat sporze, doprowadził do pogodzenia z Kościołem Ormiańskim. Był też autorem pierwszej encykliki ekumenicznej "Ut unum sint". Jan Paweł II podkreślał, że ekumenizm w Kościele to więcej niż wzajemna tolerancja i akceptacja. To jedność powodowana wewnętrznym pragnieniem każdego człowieka. Wielokrotnie przypominał, że człowiek jest stworzony na podobieństwo Boga, czyli jest zdolny do miłowania i przyjmowania daru miłości. Często apelował do wiernych, aby nie wstydzili się własnej wiary i podkreślał jej znaczenie w życiu współczesnego człowieka.

Nazwany papieżem pielgrzymem, Jan Paweł II odbył 104 podróże zagraniczne, odwiedzając 130 krajów. Ponadto odbył 145 podróży po Włoszech. Jako papież, dziewięciokrotnie odwiedził Polskę. Ostatnią pielgrzymkę do kraju, w 2002 roku, Jan Paweł II poświęcił Bożemu Miłosierdziu, któremu powierzył Ojczyznę.

Podczas swoich zagranicznych podróży papież spotykał się z ludźmi chorymi i niepełnosprawnymi, a także z młodzieżą i inteligencją. Zgodnie z nauczaniem Soboru Watykańskiego II, Jan Paweł II szczególny nacisk kładł na dobre stosunki Kościoła katolickiego ze "starszymi braćmi w wierze", tj. z Żydami. W porównaniu z poprzednimi pontyfikatami, za pontyfikatu Jana Pawła II Stolica Apostolska zdołała dokonać znaczącego postępu na drodze zbliżenia do judaizmu i islamu.

Podczas swojej ponad 26-letniej posługi, Jan Paweł II ogłosił 14 encyklik, 14 adhortacji, 11 konstytucji apostolskich, 43 listy apostolskie, zwołał 9 konsystorzy, mianował 240 kardynałów (w tym 5 Polaków), 2,5 tys. biskupów, wyświęcił ponad 2 tys. księży, kanonizował 478 świętych (w tym 10 Polaków), beatyfikował 1318 błogosławionych (w tym 154 Polaków), przewodniczył 5 posiedzeniom plenarnym Kolegium Kardynalskiego, 6 zgromadzeniom generalnym zwyczajnym synodu biskupów, jednemu zgromadzeniu nadzwyczajnemu synodu biskupów, siedmiu zgromadzeniom specjalnym synodu biskupów, przyjął ok. 1400 osobistości politycznych oraz wygłosił ok. 4 tys. przemówień ( w tym 2,5 tys. za granicą).

W czasie swojego pontyfikatu Jan Paweł II często podejmował się mediacji i wzywał do zaniechania przemocy w różnych wielkich konfliktach, takich jak wojny w Zatoce Perskiej, Libanie i Bośni. Z reguły Jan Paweł II był przeciwko stosowaniu takich środków nacisku, jak blokady ekonomiczne, ponieważ uważał je za represje godzące głównie w niewinną ludność.

Niekwestionowana na świecie jest opinia, że wybór Polaka na papieża, a następnie jego działalność, w dużej mierze przyczyniły się do obalenia komunizmu w Europie Środkowo-Wschodniej i do powrotu wolności i demokracji w tym regionie świata.

Jan Paweł II był człowiekiem o głębokiej maryjnej pobożności, co znalazło swój wyraz w papieskim herbie z literą M i łacińskim zawołaniem, w którym zwracał się do Matki Boskiej - Totus Tuus (Cały Twój).

Pontyfikat Jana Pawła II nie tylko przyczynił się do przezwyciężenia podziału na dwa wrogie bloki. Ogłoszeniem "Mea culpa" Kościoła za grzechy jego wyznawców wobec przedstawicieli innych religii i kultur otworzył drzwi do pojednania chrześcijan z żydami i muzułmanami.

Przez lata najdłuższego pontyfikatu na przełomie XX i XXI wieku, Jan Paweł II był nowatorem i odnowicielem Kościoła. Wbrew wielu członkom Kolegium Kardynalskiego, które dziś niemal w całości pochodzi z jego nominacji, odważył się z okazji Roku Jubileuszowego przeprowadzić millenijny rachunek sumienia Kościoła. Poprosił m.in. o wybaczenie krzywd wyrządzonych w ciągu dwóch tysięcy lat przez jego wiernych wyznawcom innych religii. Przepraszał za inkwizycję i inne akty przemocy popełniane w imię Krzyża. Poszedł modlić się do synagogi, najpierw jako arcybiskup Krakowa, potem jako pierwszy papież.

Jan Paweł II zmarł 2 kwietnia 2005 roku w wieku 84 lat. Został pochowany w Watykanie. Kilka tygodni po jego śmierci, papież Benedykt XVI ogłosił, że korzystając z przysługującego mu prawa, przyspieszył rozpoczęcie procesu beatyfikacyjnego swego poprzednika. Była to odpowiedź głowy Kościoła Katolickiego na wołanie tysięcy wiernych podczas pogrzebu Jana Pawła II, skandujących "Santo subito!", czyli "Święty natychmiast!":

Po kilkuletnim procesie beatyfikacyjnym, 1 maja 2011 roku w Watykanie, Jan Paweł II został wyniesiony na ołtarze przez papieża Benedykta XVI jako błogosławiony. 27 kwietnia 2014 roku został ogłoszony świętym. Mszy kanonizacyjnej na placu św. Piotra przewodniczył papież Franciszek.

Liturgiczne wspomnienie papieża Polaka przypada 22 października, czyli w rocznicę inauguracji jego pontyfikatu.

W 2005 r. Sejm ustanowił 16 października Dniem Papieża Jana Pawła II. Posłowie w uchwale wskazali na to, że Jan Paweł był autorytetem XX wieku, "człowiekiem, który sięgając do źródeł chrześcijaństwa, uczył nas solidarności, odwagi i pokory". Z kolei w niedzielę poprzedzającą rocznicę wyboru Karola Wojtyły na Stolicę Piotrową, od 2001 roku w Polsce jest organizowany Dzień Papieski, który służy refleksji nad nauczaniem i pontyfikatem Świętego Jana Pawła II.